Ακραία ... ανθρώπινα φαινόμενα οι κυκλώνες

2013-12-17 23:18
Αν και οι επιστήμονες υποπτεύονται την αύξηση των αερίων θερμοκηπίου για την εμφάνιση κυκλώνων όπως ο «Χαϊγιάν», δεν μπορούν να το ισχυριστούν με βεβαιότητα, μπορούν όμως να το πουν για όσα θα συμβούν στο μέλλον
 
 Η σύνδεση των ακραίων καιρικών φαινομένων, και κυρίως της έντασής τους, με τη διαφαινόμενη κλιματική αλλαγή αποτελεί σοβαρή υπόνοια για τους επιστήμονες που μελετούν το κλίμα του πλανήτη μας, ωστόσο επί του παρόντος δεν μπορεί να αποδειχθεί και οι λόγοι είναι πολλοί.
Όπως αναφέρεται στην τελευταία, περσινή, έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), «υπάρχουν ενδείξεις ότι ορισμένα ακραία καιρικά γεγονότα έχουν μεταβληθεί ως αποτέλεσμα των ανθρωπογενών επιδράσεων, συμπεριλαμβανομένων των αυξήσεων στις ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου».
 
Εντούτοις, ειδικά σε ό,τι αφορά τους τροπικούς κυκλώνες, όπως ο «Χαϊγιάν», διαπιστώνει ότι «οι αβεβαιότητες στα ιστορικά αρχεία για τους τροπικούς κυκλώνες, η ελλιπής κατανόηση των φυσικών μηχανισμών που συνδέουν τους τροπικούς κυκλώνες με τις μετρήσεις στην αλλαγή του κλίματος και ο βαθμός μεταβλητότητας των τροπικών κυκλώνων παρέχουν μόνο χαμηλή εμπιστοσύνη για την καταλογισμό τυχόν ανιχνεύσιμων αλλαγών στη δραστηριότητα των τροπικών κυκλώνων σε σχέση με τις ανθρωπογενείς επιδράσεις».
Αυτό, όμως, που μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα είναι ότι στο μέλλον η άνοδος της θερμοκρασίας αλλά και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας ανά τον κόσμο, εξαιτίας της συσσώρευσης των αερίων του θερμοκηπίου, θα συμβάλουν ως «καύσιμη ύλη» στα έντονα καιρικά φαινόμενα, με αποτέλεσμα να καταστούν περισσότερο καταστροφικά. Με άλλα λόγια, η κλιματική αλλαγή έχει τη δυνατότητα να μετατρέψει ακόμη και τις απλές καιρικές συνθήκες σε επικίνδυνες.
 
«Από τη στιγμή που οι τυφώνες παίρνουν μορφή, αντλούν το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς τους από τα επιφανειακά ύδατα του ωκεανών», εξηγεί ο καθηγητής Γουίλ Στέφεν στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας και μέλος του Συμβουλίου για το Κλίμα της χώρας. Ο ίδιος αναφέρει ότι οι επιστήμονες καταλαβαίνουν πώς ένα πιο ζεστό, πιο υγρό κλίμα επηρεάζει ήδη τις καταιγίδες, όπως ο «Χαϊγιάν».
Στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί από την αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας δείχνουν ότι η θερμοκρασία της θάλασσας ήταν περίπου 0,5 έως 1 βαθμό πάνω από το φυσιολογικό στα ύδατα στα ανατολικά των Φιλιππίνων, καθώς ο «Χαϊγιάν» άρχισε να σχηματίζεται. Τα ύδατα ψύχθηκαν στο πέρασμα της θύελλας, γεγονός που αποτελεί μια ένδειξη για το πώς η καταιγίδα απορροφά ενέργεια. Σημειώνεται ότι για τον σχηματισμό των τυφώνων όπως αποκαλούνται στις ΗΠΑ -ή των τροπικών κυκλώνων όπως είναι γνωστοί στην Αυστραλία- απαιτείται θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας τουλάχιστον 26,5 βαθμών Κελσίου.
 
 Ο Κέβιν Γουόλς, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και ειδικός στην τροπική μετεωρολογία, επισημαίνει ότι η θερμότερη επιφάνεια της θάλασσας αποτελεί μόνο έναν παράγοντα για τον καθορισμό της αγριότητας της κυκλωνικής εκδήλωσης. Το κλειδί, λέει, είναι η διαφορά θερμοκρασίας που επικρατεί μεταξύ των θαλασσών και των κορυφών των καταιγίδων, ψηλά στην τροπόσφαιρα.
 
 Η έλλειψη στοιχείων για τους τροπικούς κυκλώνες έχει καταστήσει δύσκολο για τους επιστήμονες να καθορίσουν αν η υπερθέρμανση του πλανήτη πλήττει ήδη μεγάλες καταιγίδες, καθώς μόνο τα δεδομένα που υπάρχουν για τους τυφώνες στον Βόρειο Ατλαντικό θεωρούνται αρκετά ισχυρά για δεκαετίες στον προσδιορισμό των τάσεων. Ωστόσο, οι έρευνες δείχνουν ότι, ενώ μπορεί να υπάρχουν λιγότεροι τροπικοί κυκλώνες στο μέλλον, η έντασή τους θα αυξηθεί. Δεδομένου ότι η ατμόσφαιρα μπορεί να κρατήσει 4%-8% περισσότερο νερό ανά βαθμό αύξησης της θερμοκρασίας, αναφέρουν οι επιστήμονες, οι βροχοπτώσεις έχουν τη δυνατότητα να καταστούν πιο ακραίες, συμπεριλαμβανομένων των κυκλώνων.
 
Από την άλλη, τα παγκόσμια κλιματικά μοντέλα είναι πολύ «χοντροκομμένα» για να μπορούν να επιλύσουν σχετικά μικρής κλίμακας ατμοσφαιρικές διαταραχές, όπως οι τροπικές καταιγίδες, παρά του γεγονότος της έντασης των φαινόμενων αυτών στους μετεωρολογικούς χάρτες. Οι επιστήμονες, λοιπόν, συμπεραίνουν την επίδραση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στη δραστηριότητα των καταιγίδων από τις γενικές τάσεις της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας.
 
Εκτεθειμένοι
 
Στο ερώτημα αν η κλιματική αλλαγή προκαλεί καταστροφές, όπως ο τυφώνας «Χαϊγιάν», απαντάει ο Johan Kuylenstierna, ένας παγκοσμίως κορυφαίος ειδικός της κλιματικής αλλαγής και εκτελεστικός διευθυντής του Περιβαλλοντικού Ινστιτούτου της Στοκχόλμης: «Οχι ακόμα», λέει. «Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει άμεση συσχέτιση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της συχνότητας των φυσικών καταστροφών, όπως ο «Χαϊγιάν». Ωστόσο, αν κοιτάξουμε τις προβλέψεις, είναι σαφές ότι οι καταστροφές αυτού του είδους θα αυξηθούν και ότι ένα θερμότερο κλίμα δίνει περισσότερη ένταση στις καταιγίδες. Αυτό που είναι σημαντικό να θυμόμαστε, όμως, είναι ότι ο αντίκτυπος εξαρτάται από ζητήματα όπως η υποδομή και το μέγεθος του πληθυσμού. Στις Φιλιππίνες πολλοί άνθρωποι ζουν σε ακατάλληλες συνθήκες στέγασης, σε πεδινές περιοχές, με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο εκτεθειμένοι σε καταστροφές. Και λόγω της αύξησης του πληθυσμού, πολλοί περισσότεροι άνθρωποι επλήγησαν από τον τυφώνα αυτόν από ό,τι θα συνέβαινε πριν από 50 χρόνια. Πριν από μισό αιώνα, ο αριθμός των νεκρών θα ήταν χαμηλότερος.
 
Αλλά και οι άνθρωποι που ζουν σε βιομηχανικές χώρες πρέπει να ανησυχούν επίσης, επισημαίνει: «Αν η στάθμη της θάλασσας αυξηθεί κατά 10 ή 50 εκατοστά, οι φυσικές καταστροφές θα έχουν τεράστιο αντίκτυπο, δεδομένων των τόσων πολλών πόλεων που βρίσκονται σε παράκτιες περιοχές. Ομως, οι πόλεις στον βιομηχανοποιημένο κόσμο είναι πολύ καλύτερα εξοπλισμένες για να χειριστούν τις καταιγίδες. Το οικονομικό κόστος του τυφώνα «Σάντι» ήταν ανάλογο, ή ακόμα μεγαλύτερο, από τον τυφώνα στις Φιλιππίνες, αλλά το κόστος σε ανθρώπινες ζωές ήταν πολύ μικρότερο».
 
***
 
Άρθρο του Τάσσου Σαραντή από την Εφημερίδα των Συντακτών (7/11/2013)